Moždani udar je vodeći uzrok invaliditeta u razvijenim zemljama. Jedna od najrasprostranjenijih rehabilitacijskih tehnika u kliničkoj praksi je terapija ogledalom. Terapija ogledalom (eng. mirror therapy MT ili mirror visual feedback - MVF) je terapija za tretman bola ili invaliditeta koji više pogađa jednu stranu tijela nego drugu. Izmislio ga je Vilayanur S. Ramachandran za liječenje pacijenata nakon amputacije, koji su imali fantomski bol u udovima (eng. phantom limb pain - PLP). Ista tehnika se pokazala korisnom kod pacijenata nakon moždanog udara sa unilateralnim smetnjama. MT se preporučuje kao jednostavna i jeftina metoda liječenja motorne disfunkcije. Smatra se da kombinovanjem somatosenzorne stimulacije sa MT rezultati mogu biti bolji i da se motorni deficit može brže ispraviti. Ovo se objašnjava povećanim senzornim inputom. Ova dva pristupa u određenoj mjeri dijele isti mehanizam kortikalne reorganizacije. Kombinacija oba pristupa može olakšati senzomotorni korteks koji kontroliše kretanje i može povećati somatosenzorni input i daljnju efikasnost liječenja. MT se izvodi kao ponavljana bimanuelna simetrična vježba pokreta tokom koje pacijent pomiče zahvaćeni ekstremitet koliko god može dok gleda refleksiju nezahvaćenog ekstremiteta u ogledalu. Ogledalo se koristi za stvaranje reflektivne iluzije zahvaćenog ekstremiteta kako bi se mozak natjerao da misli da se pokret dogodio bez boli, ili da se stvori pozitivna vizuelna povratna informacija o pokretu udova. Uključuje postavljanje zahvaćenog ekstremiteta iza ogledala. Ogledalo je postavljeno tako da se umjesto skrivenog ekstremiteta pojavljuje odraz suprotnog uda. Dokazano je da primjena MT-a nakon moždanog udara može rezultovati korisnim efektima na performanse pokreta, motoričku kontrolu i osjećaj temperature, ali su efekti manji u populaciji sa hroničnim posljedicama moždanog udara. MT je pokazala bolje rezultate od konvencionalne rehabilitacije u brojnim studijama, a u kombinaciji sa somatosenzornom stimulacijom pokazuje veću efikasnost i smanjeno vrijeme oporavka. MT se može koristiti čak i kod osoba koje imaju potpunu plegiju nakon moždanig udara, jer koristi vizualne podražaje za stvaranje željenog odgovora u zahvaćenom ekstremitetu. Dokazano je da MT ima efekte ne samo na motorička oštećenja već i na senzorna tj. specifično na bol. MT se pokazao efikasnim i izvodljivim pristupom rehabilitaciji osoba koje su preživjele moždani udar u akutnoj, subakutnoj i hroničnoj fazi. Buduća istraživanja fokus trebaju staviti na opširnu analizu dugoročnih efekata i utjecaj na aktivnosti svakodnevnog života. REFERENCE: 1. Lin KC, Chen YT, Huang PC, Wu CY, Huang WL, Yang HW, Lai HT, Lu HJ. Effect of mirror therapy combined with somatosensory stimulation on motor recovery and daily function in stroke patients: A pilot study. J Formos Med Assoc. 2014 Jul;113(7):422-8. 2. Gandhi DB, Sterba A, Khatter H, Pandian JD. Mirror Therapy in Stroke Rehabilitation: Current Perspectives. Ther Clin Risk Manag. 2020 Feb 7;16:75-85. 3. Pérez-Cruzado D, Merchán-Baeza JA, González-Sánchez M, Cuesta-Vargas AI. Systematic review of mirror therapy compared with conventional rehabilitation in upper extremity function in stroke survivors. Aust Occup Ther J. 2017 Apr;64(2):91-112 4. Madhoun HY, Tan B, Feng Y, Zhou Y, Zhou C, Yu L. Task-based mirror therapy enhances the upper limb motor function in subacute stroke patients: a randomized control trial. Eur J Phys Rehabil Med. 2020 Jun;56(3):265-271 5. Samuelkamaleshkumar S, Reethajanetsureka S, Pauljebaraj P, Benshamir B, Padankatti SM, David JA. Mirror therapy enhances motor performance in the paretic upper limb after stroke: a pilot randomized controlled trial. Arch Phys Med Rehabil. 2014 Nov;95(11):2000-5

Kiropraktika je grana alternativne medicine koja se bavi dijagnostikom, tretmanom i prevencijom mehaničkih poremećaja koštanomišićnog sistema, sa posebnim akcentom na kičmeni stub. Kao i sve ostale grane alternativne medicine kiropraktika je zasnovana na vrlo upitnim teorijama i pseudonauci. Osnovni alat kiropraktičara su manipulativne tehnike odnosno tehnike niske amplitude, a velike brzine. Osim kiropraktičara navedene tehnike upotrebljavaju povremeno i fizioterapeuti, osteopate, ljekari, a nažalost i ljudi bez formalnog medicinskog obrazovanja. Historija kiropraktike Prva dokumentovana upotreba manipulativnih tehnika u terapijske svrhe datiraju još od Hipokratovog vremena. Hipokrat je pacijente sa bolovima u leđima pozicionirao u ležeći položaj na stomaku, a njegovi asistenti su blago potezali pacijenta za noge i vrat, dok bi on palpirao bolno područje. Također postoje određeni izvori da je sjedio i hodao po bolnim mjestima na leđima.  Prije nego što je kiropraktika formalno priznata kao struka, postojali su „kostolomci“ koji su tretirali razne zdravstvene probleme što su ljekari uvijek oštro kritizirali. Ocem kiropraktike se smatra Daniel David Palmer. Manipulativnim tehnikama je krenuo da se bavi 1895. godine. Tvrdio je kako su njegove tehnike izliječile gluhoću kod jednog pacijenta, dok je kod drugog pacijenta uspio da izliječi „srčane tegobe“ tako što mu je vratio pršljen na „mjesto“. Pregledom pacijenta sa „srčanim problemom“ utvrdio je kako je taj pacijent imao pršljen koji je bio djelimično iščašen i taj pršljen je pritiskao nerv koji inervira srce, što je posljedično dovelo do srčanih problema. Nakon vraćanja pršljena na svoje mjesto pacijent je odmah osjetio poboljšanje. Daniel David Palmer je bio harizmatičan i pun samopouzdanja te su njegove metode i izjave privlačile brojne studente. Palmer je bio poznat po svojoj tvrdnji da 95% svih bolesti su uzrokovani djelimičnim pomjeranjem pršljena (subluksacija). Ta izjava je možda šokantna nama, međutim Palmeru je to bilo logično jer je posmatrao kičmeni stub kao ključ zdravlja cijelog tijela. Drugim riječima, prve generacije kiropraktičara su tretirali sve bolesti od astme, ospica, srčanih stanja, gluhoće, neplodnost do seksualnih disfunkcija, kamenca u bubregu i hemeroida. Daniel David Palmer je također začetnik teorije „urođene inteligencije“ koja tvrdi da svaki čovjek ima energiju koja nosi vitalnu fiziološku i metafizičku značajnost za zdravlje, mimo toga bio je u potpunosti protiv standardne medicinske prakse, vakcina, lijekova, pa čak je smatrao i teoriju klica jednom velikom zavjerom. Jedno vrijeme je čak i ležao u zatvoru jer je liječio ljude bez licence i podučavao studente svojim nedokazanim metodama. Međutim, njegov boravak u zatvoru je doveo do kontraefekta i kiropraktika je posljedično stekla veću popularnost. U jednom momentu Palmer je priznao kako su njegove tehnike dar sa drugog svijeta i da je te tehnike naučio od pokojnog dr. Jim Atkinsona. Daniel David Palmer je u toku svog života stvorio vlasititi kult ličnosti i nažalost njegova filozofija je prevalentna i dan danas među kiropraktičarima. Većina kiropraktičara danas je distancirano od filozofije Daniela David Palmera, nažalost postoje kiropraktičari koji dan danas poistovjećuju svoje stavove sa Palmerovim i oni na taj način predstavljaju potencijalnu opasnost za pacijente.

Ako ste jedni od onih koji vole trkačke sportove, par ovih teza mogu biti od koristi. Ali prije nego više kažemo o ‘koljenu trkača’, odmah ćemo pobiti stigmu da ovu dijagnozu nalazimo dominantno kod sportista, te ga nerijetko pronalazimo i kod mladih osoba u razvoju, te osoba svih životnih doba dominantno ženskog pola. UVOD U ANATOMIJU  Težina razumijevanja građe koljenog zgloba je direktno proporcionalna patologiji koju nalazimo u istom. Svakom studentu medicine je vrlo poznato šta znači savladati građu i funkciju zgloba koljena. Kako u medicini ništa nije slučajno, ova kompleksna anatomija je i temelj nastanka kompleksne patologije koljena, a u ovom slučaju kao jednu od patologija obradit ćemo hodnromalaciju patele. Krećemo od građe: koljeno čine dva zgloba, jedan između femura i tibije, drugi između femura i patele. Zglobne plohe na kostima pokrivene su zglobnom hrskavicom koja služi prijenosu težine te omogućuje glatko klizanje zglobnih ploha pri izvođenju kretnji. Unutar koljena, nalaze se i 2 meniskusa (medijalni i lateralni). Oni su polumjesečaste vezivno-hrskavične strukture, koje služe povećanju kongruentnosti zgloba te prijenosu opterećenja na potkoljenicu. Stabilnosti koljena doprinose ligamenti, patelarna sveza i mišić quadriceps femoris koji svojom tetivom prelazi preko patele.

Povrede tetiva spadaju u mekotkivne povrede koje su u domenu liječenja ortopeda, ali nerijetko će se sa njima ambulantno susresti gotovo svaki ljekar. Ovaj članak bazirat će se na najčešće povrede, njihovo dijagnosticiranje i liječenje. Anatomski, tetive predstavljaju spoj kosti i mišića. Permanetno su izložene silama trakcije i slabo su vaskularizovane što u slučaju povrede otežava njihovo izlječenje. Pored toga, sklone su čestim upalama i degenerativnim promjenama. Povrede tetiva nastaju zbog nesposobnosti tetivnog tkiva da se prilagodi sili opterećenja. S obzirom na mehanizam nastanka, one mogu biti izazvane direktnim djelovanjem sile (prilikom udarca) ili indirektno (snažnom kontrakcijom mišića). Povrede tetiva su uglavnom udružene i češće nastaju na ranije izmijenjenom tetivnom tkivu. S godinama dolazi do pada elasticiteta kao i nakupljanja mikrooštećenja na vlaknima i u strukturi tetiva, pa su bol i znaci upale glavni simptomi nastali kidanjem tetivnih vlakana. Neke od povreda tetiva su tendovaginitis , tendinosis, tendinitis, kao i ruptura tetiva na kojima će biti najveći akcenat u daljem tekstu. RUPTURA TETIVE – nastaje kao posljedica prevelikog opterećenja ekstremiteta i to najčešće pri težoj fizičkoj aktivnosti (i to na već degenerisanoj tetivi) gdje su sile veće od onih koju tetiva i njeno hvatište mogu podnijeti. Ruptura tetiva može biti potpuna i parcijalna. Najčešće rupture su: 1. Ruptura Ahilove tetive Ahilova tetiva je završni dio m. triceps surae i hvata se na donju polovinu calcaneusa. Predstavlja najjaču tetivu u tijelu. Rupturu izazivaju nagli pokreti, npr. pri započinjanju šprinta. Pri pucanju tetive čuje se zvuk praska kojeg pacijenti često opisuju sa ''kao da je puklo staklo''. Pacijent osjeća snažnu bol. Dijagnoza se postavlja na osnovu kliničkog pregleda i slikovnih metoda. Pri kliničkom pregledu uočavamo: A) Nemogućnost plantarne fleksije B) Nemogućnost hoda na prstima C) Otok potkoljenice D) Pozitivan Thomsponov test koji se izvodi na sljedeći način : pacijent leži na stomaku, koljena su ispružena, a stopala vise preko ivice stola. Hvatamo rukom m.triceps sure na mjesto njegovog najvećeg izbočenja. Kod zdrave osobe, očekujemo plantarnu fleksiju, ali kod rupture tetive stopalo ostaje mirno Liječenje : R.I.C.E (rest, ice, compression, elevation), analgetici po potrebi, a nakon toga fizikalni tretman. Ukoliko je indiciran izvodi se i hirurški tretman čije su komplikacije infekcije, kao i oštećenje nerava.

O spondiloartpatijama Spondiloartropatija (SpA) je termin koji obuhvata grupu oboljenja koja mogu obuhvatiti kao što i sama riječ kaže (grč. spondylos - pršljen) kičmeni stub, ali i periferne zglobove, kao i unutrašnje organe. Istraživanja u Velikoj Britaniji su pokazala da 1 od 200 osoba boluje od SpA što je 2 puta više nego od Parkinsonove bolesti ili multiple skleroze, ali i pored toga dijagnoza dolazi sa velikim zakašnjenjem, od čak 8 godina. To sa sobom nosi velike posljedice, pogotovo za pacijente (značajno smanjena funkcija, izraženije strukturalne promjene te povišene stope depresije u poređenju sa pacijentima koji ranije dobiju dijagnozu). Tradicionalna klasifikacija spondiloartropatija: 1. Ankilozirajući spondilitis (Morbus Bechterew) 2. Enteropatski artritis 3. Psorijatični artritis 4. Reaktivni artritis 5. Juvenilni artritis 6. Nediferencirani SpA Novija klasifikacija spondiloartropatija: 1. Aksijalni SpA- pretežno zahvata zglobove kičmenog stuba. Aksijalni se dalje dijeli na dva tipa: radiografski (pozitivan nalaz na rentgenu) i neradiografski (negativan nalaz na retgenu) 2. Periferni SpA- pretežno zahvata periferne zglobove (kuk, koljeno, rame, lakat, MCP, PIP i DIP). U članku smo detaljno obradili Ankilozirajući spondilitis odnosno Morbus Bechterew koji se sve češće javlja u populaciji kod muškaraca, ali i kod žena te je jako bitna njegova dijagnostika te pravovremeno liječenje. 1. Ankilozirajući spondilitis (Morbus Bechterew) Ankilozirajući spondilitis je hronično upalno oboljenje zglobova iz grupe seronegativnih spondiloartropatija. Karakteriše se sinovitisom, entezitisom (upala hvatišta tetive, ligamenta ili kapsule unutar kosti) te se javlja kod pacijenata sa seronegativnim reumatoidnim faktorom. Važno je naglasiti da ankilozirajući spondilitis prvenstveno napada sakroilijakalne zglobove te zglobove kičme, kostovertebralne i kostotransverzalne, ramene zglobove, kuk a nešto rjeđe sitne artikulacije šake i stopala. 1.1. Epidemiologija Ranije se smatralo da je ankilozantni spondilitis karakterističan za muški spol međutim danas su istraživanja pokazala da se ipak javlja i kod žena u nešto manjem procentu. Prethodne studije su zaključile da je taj odnos 10:1 u odnosu muškarci:žene međutim novija istraživanja su pokazala da je ipak taj odnos 3:1 što pokazuje značajno povećanje prisutnosti ovog oboljenja i kod žena. Smatramo da je jako bitno naglasiti da kod žena mnogo više bolest napada periferne zglobove nego aksijalne. 1.2. Etiologija Otkrivanje povezanosti između ankilozirajućeg spondilitisa i antigena HLA B27 je dovelo do kompletne revizije znanja o ovoj problematici. Ovaj antigen je mnogo više povezan sa spondiloartropatijama nego ostali. Međutim stvarna etiologija ankilozantnog spondilitisa je nepoznata. Smatra se da infekcija u organizmu može biti uzeta u razmatranje jer postoji mogućnost da je upravo bakterija okidač imune reakcije kod genetski predisponiranih osoba. 1.3. Klinička slika Ukočenost i pojava bola u lumbalnom dijelu kičme su prve indikacije bolesti i često su pogrešno dijagnostikovane kao „bolovi rasta“ kod mladih ili „fibrositis“ kod starije grupe posmatranih pacijenata. Običan nalaz kod ankilozirajućeg spondilitisa u ranijim stadijima je da ima laganu ukočenost u lumbosakralnom dijelu, koje se on ne može osloboditi udruženo sa bolom zbog sakroileitisa odnosno upale sakroilijaklanog zgloba. Nakon upale zglobova kičmenog stuba dolazi do okoštavanja struktura gdje se desio upalni proces. Tad se formiraju koštane ankiloze koje onemogućavaju pokrete u tom segmentu.

UVOD Neuromišićne bolesti nisu česte ali su po kliničkoj slici mnogo teške, svaka od njih na svoj način. Veliki broj neuromišićnih bolesti su nasljedne ali postoje i one koje su izazvane nekim toksinima, vakcinacijom, ozljedom ili drugim faktorima. Neke od njih su akutne polineuropatije odnosno poliradikuloneuritis, hronične progresivne polineuropatije, akutne pleksopatije, itd. Gullain-Barre sindrom je akutna polineuropatija koja se javlja kao kvadriplegija, odnosno zahvata i donje i gornje ekstremitete. Upalne lezije PNS uključuju dvije grupe bolesti: - akutne polineuropatije, koje se nazivaju poliradikuloneuritis, - hronične progresivne polineuropatije Poliradikuloneuritis je bolest kod koje dolazi do oštećenja korijenova živaca koji izlaze iz spinalne medule (osjetnih, motornih ili jedno i drugo) ili samih živaca koji nastaju spajanjem nekoliko različitih korijenova.

Ono što me je potaklo da napišem članak o ovoj temi, jeste činjenica da skoro pa i ne postoji osoba koja se u toku svog života nije požalila na bol u leđima, a činjenica je da ta bol nije nimalo bezazlena i bitno narušava kvalitet svakodnevnice. Lumbalni bolni sindrom ili krstobolja je jedan od najvažnijih javnozdravstvenih problema današnjeg doba. Ovo stanje se ne javlja samo u starijoj životnoj dobi, nego se sve češće počinje javljati i kod mladih, te predstavlja čest razlog izostanaka sa posla i dugotrajnih bolovanja . Sama kičma je sastavljena od 33-34 kralješka, diskusa koji su važni za pokretljivost, zglobova, mišića, krvnih sudova i nerava koji zajedno daju složenu funkciju kičme. Lumbalni dio kičmenog stuba se sastoji od 5 kralježaka (L1-L5), između kojih se nalaze intervertebralni diskusi koji utiču na pokretljivost kičme, sprječavaju trenje kralježaka jednih o druge te štite kičmenu moždinu. Nervi ulaze i izlaze u kičmenu moždinu kroz otvore između kralježaka, a stabilnost kičme je osigurana ligamentima i mišićima leđa i abdomena. Fasetni zglobovi su mali zglobovi koji usmjeravaju i ograničavaju pokretljivost kičme. Upravo lumbalni kralješci, zbog svog položaja, nose najveće opterećenje te su skloni različitim oštećenjima i samim tim doprinose smanjenoj funkcionalnosti kičmenog stuba. 

Šta su tetive? Tetive su vezivno tkivo, najvećim dijelom sastavljene od sitnih kolagenih vlakana. Poznato je da ligamenti povezuju kost i kost, fascija povezuje mišiće sa drugim mišićima i na kraju tetiva povezuje mišić i kost. Kada flektiramo podlakticu doći će do kontrakcije m. bicepsa brachii i njegovih sinergista, međutim, mišić ne vuče direktno podlakticu prema nadlaktici. To radi tetiva bicepsa, ona je direktno povezana za palačnu kost i time omogućava pokretanje koštanih poluga.